PREDLOG ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O SEDIŠTIMA I PODRUČJIMA SUDOVA I JAVNIH TUŽILAŠTAVA - Tekst propisa

Član 1.

U Zakonu o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava (“Službeni glasnik RS”, broj 101/13), u članu 3. stav 1. tačka 6) posle reči: “Zemun” zapeta i reči: “Novi Beograd brišu se.

Posle tačke 6) dodaje se tačka 6a) koja glasi:

“6a) Četvrti osnovni sud u Beogradu, za teritoriju gradske opštine Novi Beograd, ".

U tački 47) posle reči Požega, dodaju se zapeta i reči:. sa sudskom jedinicom u Kosjeriću”.

U stavu 2. reči: “Drugog i Trećeg” zamenjuju se rečima “Drugog, Trećeg i Četvrtog”.

Član 2.

U članu 4. stav 1. tačka 1) reči: “Drugog i Trećeg" zamenjuju se rečima “Drugog, Trećeg i Četvrtog.

Član 3.

U članu 9. posle tačke 6) dodaje se tačka 6a) koja glasi:

“6a) Četvrto osnovno javno tužilaštvo u Beogradu, za područje Četvrtog osnovnog suda u Beogradu,”.

Tačka 13) briše se.

Posle tačke 53) dodaje se tačka 53a) koja glasi:

“53a) Osnovno javno tužilaštvo u Surdulici, za područje Osnovnog suda u Surdulici, “.

Član 4.

Treći osnovni sud, i Treće osnovno javno tužilaštvo, osnovani Zakonom o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava (“Službeni glasnik RS”, broj 101/13) nastavljaju sa radom do dana početka primene ovog zakona.

Predmeti koji do dana početka primene ovog zakona nisu okončani pred Trećim osnovnim sudom u Beogradu i Trećim osnovnim javnim tužilaštvom u Beogradu, osnovanih Zakonom o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava (Službeni glasnik RS”, broj 101/13) preuzimaju mesno nadležni sudovi i javna tužilaštva osnovani ovim zakonom.

Osnovno javno tužilaštvo u Vladičinom Hanu, osnovano Zakonom o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava (“Službeni glasnik RS”, broj 101/13) nastavlja sa radom do dana početka primene ovog zakona.

Član 5.

Do dana početka primene ovog zakona, Visoki savet sudstva će, u skladu sa odredbama Zakona o sudijama, izvršiti trajni premeštaj sudija i sudija porotnika u sudove osnovane ovim zakonom.

Do dana početka primene ovog zakona, Visoki savet sudstva će postaviti vršioce funkcije predsednika suda u sudovima osnovanim ovim zakonom.

Član 6.

Do dana početka primene ovog zakona Visoki savet tužilaštva će doneti odluku o nastavljanju vršenja javnotužilačke funkcije glavnog javnog tužioca i javnih tužilaca u javnim tužilaštvima osnovanim ovim zakonom, koja su preuzela nadležnost ukinutog Trećeg osnovnog javnog tužilaštva u Beogradu osnovanog Zakonom o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava (“Službeni glasnik RS”, broj 101/13), u skladu sa Zakonom o javnom tužilaštvu.

Do dana početka primene ovog zakona postaviće se vršioci funkcija glavnih javnih tužilaca u javnim tužilaštvima osnovanim ovim zakonom iz stava 1. ovog zakona.

Glavni javni tužilac i javni tužioci Osnovnog javnog tužilaštva u Vladičinom Hanu od dana početka primene ovog zakona nastavljaju da vrše javnotužilačku funkciju kao glavni javni tužilac i javni tužioci Osnovnog javnog tužilaštva u Surdulici.

Član 7.

Sudovi i javna tužilaštva koji su osnovani ovim zakonom preuzimaju potrebna sredstva za rad, opremu, arhivu i zaposlene iz Trećeg osnovnog suda u Beogradu i Trećeg osnovnog javnog tužilaštva u Beogradu koji su ukinuti ovim zakonom.

Ministar nadležan za pravosuđe obrazovaće komisiju koja će do dana početka primene ovog zakona izvršiti raspodelu sredstava za rad, opreme i arhive iz stava 1. ovog člana.

Visoki savet sudstva i Visoki savet tužilaštva obrazovaće komisije koje će doneti rešenja o raspoređivanju zaposlenih iz Trećeg osnovnog suda u Beogradu i Trećeg osnovnog javnog tužilaštva u Beogradu osnovanih Zakonom o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava (“Službeni glasnik RS”, broj 101/13), u sudove i javna tužilaštva osnovanih ovim zakonom, u skladu sa privremenim aktom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta, koji će doneti ministar nadležan za pravosuđe do 1. oktobra 2025. godine.

Predsednik Osnovnog suda u Požegi doneće do dana početka primene ovog zakona akt o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mesta i izvršiće raspodelu predmeta, sredstava za rad, opremu i zaposlenih za potrebe sudske jedinice u Kosjeriću.

Predmete, sredstava za rad, opremu i zaposlene u Osnovnom javnom tužilaštvu u Vladičinom Hanu od dana početka primene ovog zakona preuzima Osnovno javno tužilaštvo u Surdulici.

Član 8.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije", a primenjuje se od 1. jula 2026. godine.

IZ OBRAZLOŽENjA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA

Donošenje ovog zakona uslovljeno je potrebom da se unapredi efikasnost, dostupnost i funkcionalnost pravosudnog sistema kroz usklađivanje sudske i javnotužilačke mreže sa realnim demografskim, teritorijalnim, ekonomskim i organizacionim uslovima. Ovaj zakon predstavlja nužan i sistemski opravdan korak ka rasterećenju beogradskih sudova i javnih tužilaštava, obezbeđivanju uslova za efikasno postupanje i pripremi pravosudnog sistema za značajan porast broja predmeta, posebno u svetlu predstojećih EXPO 2027 aktivnosti. Uzimajući u obzir sve navedene okolnosti, donošenje ovog zakona je neophodno radi unapređenja pravne sigurnosti u radu pravosudnih organa.

Preopterećenost postojećeg Trećeg osnovnog suda u Beogradu je jedan od razloga koji nameću potrebu osnivanja novog Četvrtog osnovnog suda u Beogradu. U 2024. godini Treći osnovni sud u Beogradu primio je 7.778 novih predmeta, a u 2025. godini primljeno je 6.815 novih predmeta, pri čemu je u septembru 2025. godine zabeležen značajan rast priliva tužbi protiv banaka. Ovi podaci obuhvataju isključivo nove predmete i ne sadrže veliki broj starih predmeta koji se i dalje vode, a koji su nastali u periodu kada je jedan sudija parničnog odeljenja bio zadužen sa gotovo 5.000 predmeta, što predstavlja objektivan sistemski limit efikasnosti.

Rast budućeg obima predmeta na teritoriji Surčina, usled projekta EXPO 2027, je takođe kriterijum za intervenisanje u pravosudnoj mreži u Beogradu. Predstojeći međunarodni događaj EXPO 2027 uslovljava izuzetno intenzivan razvoj na području gradske opštine Surčin, koja će biti centralna lokacija većine infrastrukturnih, urbanističkih, stambenih, poslovnih i komercijalnih projekata. Očekuju se:

- veliki obim nove gradnje (.,”novi kvadrati”);

- povećanje broja građevinskih i imovinskopravnih postupaka;

- rast broja upravnih sporova u vezi sa građevinskim dozvolama, eksproprijacijom i urbanističkim planovima;

- porast parničnih i vanparničnih predmeta koji proizlaze iz brze urbanizacije i investicionih aktivnosti.

Sve navedeno ukazuje da će Surčin u narednim godinama postati jedno od pravosudno najopterećenijih područja u Srbiji, što čini neophodnim blagovremeno prilagođavanje sudske mreže.

Sledeći principe racionalnosti, dostupnosti i efikasnosti pravosudnog sistema, kao i usklađivanja javnotužilačke mreže sa sudskom, određuje se da sedište sadašnje Osnovog javnog tužilaštva u umesto u Vladičinom Hanu bude u bude u Surdulici, gde već postoji osnovni sud, gde postoje bolji infrastrukturni i logistički uslovi, veći broj stanovnika, bolja saobraćajna povezanost i veći očekivani priliv predmeta.

Osnivanje sudske jedinice u Kosjeriću utemeljeno je na kriterijumima teritorijalne udaljenosti, pristupa sudu, broju stanovnika, obimu predmeta, privrednoj aktivnosti i potrebi da se građanima Kosjerića omogući ostvarivanje prava na suđenje u razumnom roku i pravnu sigurnost.

III. OBRAZLOŽENjE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENjA

Članom 1. Predloga zakona se vrši izmena člana 3. Zakona o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava, koji se odnosi na sedišta i područja osnovnih sudova. Teritorija gradske opštine Novi Beograd izuzima se iz dosadašnje nadležnosti Trećeg osnovnog suda u Beogradu i obrazuje se Četvrti osnovni sud u Beogradu, sa sedištem u Beogradu, nadležan za područje opštine Novi Beograd. Izmenom se ujedno vrši i preciziranje nadležnosti Prvog osnovnog suda u Beogradu u pogledu međunarodne pravne pomoći, tako što se navedeni sud ovlašćuje da pruža međunarodnu pravnu pomoć u predmetima nadležnosti Prvog, Drugog, Trećeg i Četvrtog osnovnog suda u Beogradu, umesto dosadašnja tri suda. U ovom članu takođe je propisano i obrazovanje sudske jedinice u Kosjeriću u okviru Osnovnog suda u Požegi, kako bi se građanima te teritorije omogućio lakši pristup pravosuđu.

U članu 2. Predloga zakona vrši se usklađivanje odredbe član 4. Zakona o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava, koja se odnosi na nadležnost Višeg suda u Beogradu, tako što se broj osnovnih sudova čije područje pokriva ovaj sud usklađuje sa izmenama iz člana 1. Predloga zakona. Naime, umesto Prvog, Drugog i Trećeg osnovnog suda, propisuje se nadležnost Višeg suda u Beogradu za područje sva četiri osnovna suda u Beogradu. Ovo je neophodna posledica obrazovanja novog suda.

U članu 3. Predloga zakona se vrše izmene člana 9. Zakona o sedištima i područjima sudova i javnih tužilaštava, koji uređuje sedišta i područja javnih tužilaštava. Obrazuje se Četvrto osnovno javno tužilaštvo u Beogradu, nadležno za teritoriju opštine Novi Beograd, čime se usklađuje tužilačka mreža sa novom sudskom organizacijom. Takođe, zbog racionalizacije tužilačke mreže i usklađivanja sa sudskom mrežom, Osnovno javno tužilaštvo u Vladičinom Hanu prestaje sa radom, a osniva se Osnovno javno tužilaštvo u Surdulici, nadležno za područje Osnovnog suda u Surdulici.

Članom 4. Predloga zakona se uređuje se režim prelaznog perioda do otpočinjanja primene zakona. Propisano je da Treći osnovni sud u Beogradu i Treće osnovno javno tužilaštvo u Beogradu nastavljaju sa radom u sadašnjem obimu do dana kada novoformirani Četvrti osnovni sud i Četvrto osnovno javno tužilaštvo započnu sa radom. Takođe, propisuje se obaveza ovih organa da po otpočinjanju rada novoformiranih organa neposredno predaju sve nezavršene predmete koji po teritorijalnoj nadležnosti prelaze u nadležnost novog suda i tužilaštva.

Član 5. Predloga zakona uređuje pitanje statusa sudija i izbora vršioca funkcije predsednika suda. Postojeći predsednik Trećeg osnovnog suda u Beogradu nastavlja da obavlja funkciju do izbora predsednika Četvrtog osnovnog suda. Od dana početka rada Četvrtog osnovnog suda, jedan od sudija tog suda biće postavljen za vršioca funkcije predsednika do izbora predsednika u skladu sa zakonom. Sudije koje su u času stupanja zakona na snagu već obavljale sudijsku funkciju u Trećem osnovnom sudu, a čije se radno mesto sada nalazi u novoformiranom Četvrtom osnovnom sudu, nastavljaju da obavljaju sudijsku funkciju u tom sudu bez novog izbora.

Članom 6. Predloga zakona se uređuje status glavnih javnih tužilaca i javnih tužilaca. Propisano je da će jedan od javnih tužilaca iz Četvrtog osnovnog javnog tužilaštva biti postavljen za vršioca funkcije glavnog javnog tužioca do sprovođenja redovnog izbora. Takođe, propisano je da će glavni javni tužilac i javni tužioci iz Osnovnog javnog tužilaštva u Vladičinom Hanu nastaviti sa radom u novoformiranom Osnovnom javnom tužilaštvu u Surdulici.

Članom 7. Predloga zakona se uređuje preuzimanje imovine, opreme, arhive, predmeta i zaposlenih. Novoformirani organi preuzimaju odgovarajuća sredstva, opremu, arhivu, nezavršene i druge predmete iz postojećih organa, kao i zaposlene u sudskoj i javnotužilačkoj administraciji, u skladu sa propisima koji uređuju državne službenike i radne odnose. Nadležnim organima se ostavlja rok do 30 dana od stupanja zakona na snagu da donesu nove ili izmene postojeće akte o unutrašnjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mesta.

Članom 8. se propisuje da zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije”, a da početak njegove primene počinje 1. jula 2026. godine, kako bi se obezbedilo dovoljno vremena za sve organizacione i tehničke pripreme.

V. RAZLOZI ZA DONOŠENjE ZAKONA PO HITNOM POSTUPKU

Predlaže se donošenje zakona po hitnom postupku, iz razloga što nedonošenje zakona po hitnom postupku može da prouzrokuje štetne posledice po rad sudova i javnih tužilaštava.

Izvor: Vebsajt Narodne skupštine, 22.12.2025.