PREDLOG ZAKONA O IZMENAMA I DOPUNAMA ZAKONA O PORESKOM POSTUPKU I PORESKOJ ADMINISTRACIJI - Tekst propisa

Član 1.

U Zakonu o poreskom postupku i poreskoj administraciji (“Službeni glasnik RS”, br. 80/02, 84/02 - ispravka, 23/03 - ispravka, 70/03, 55/04, 61/05, 85/05 - dr. zakon, 62/06 - dr. zakon, 61/07, 20/09, 72/09 - dr. zakon, 53/10, 101/11, 2/12 - ispravka, 93/12, 47/13, 108/13, 68/14, 105/14, 91/15 - autentično tumačenje, 112/15, 15/16, 108/16, 30/18, 95/18, 86/19, 144/20, 96/21 i 138/22), u članu 10. stav 2. tačka 1) posle reči: “davanja” dodaju se reči: “(u dalјem tekstu: preplata)”.

U tački 4) reči: “više ili pogrešno plaćeni porez odnosno sporedna poreska davanja” zamenjuju se rečju: “preplatu”.

U stavu 3. reči: “više ili pogrešno plaćenog poreza, odnosno sporednih poreskih davanja” zamenjuju se rečju: “preplate”.

U stavu 4. reči: “više ili pogrešno plaćenog” zamenjuju se rečju: “preplate”.

Član 2.

U članu 11. dodaje se stav 5, koji glasi:

“Nadležnost organizacionih jedinica Poreske uprave određuje se aktom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Poreskoj upravi i objavlјuje na internet stranama Poreske uprave, u delu u kome se uređuje predmetna nadležnost.”.

Član 3.

U članu 21. posle stava 6. dodaje se novi stav 7, koji glasi:

“U slučaju pravnog lica koje prestaje da postoji u statusnoj promeni, poresku prijavu propisanu drugim poreskim zakonom, a čiji rok za podnošenje nastupa nakon izvršenog brisanja pravnog lica, podnosi zakonski zastupnik pravnog sledbenika ili drugo lice u skladu sa zakonom.”.

Dosadašnji stav 7. postaje stav 8.

Član 4.

U članu 22. stav 2. menja se i glasi:

“Odredba stava 1. ovog člana ne primenjuje se na Republiku kao poslednjeg zakonskog naslednika u smislu zakona koji uređuje nasleđivanje.”.

St. 4. i 5. brišu se.

Član 5.

Član 23. menja se i glasi:

“Član 23.

“Poreska obaveza prestaje:

1) naplatom poreza;

2) zastarelošću poreza, izuzev poreskih obaveza iz stava 2. ovog člana;

3) otpustom poreza;

4) nastupanjem trajne nenaplativosti poreza.

Istekom roka zastarelosti, neplaćeni porez i sporedna poreska davanja obezbeđeni zalogom ili hipotekom mogu se namiriti samo iz opterećene stvari, ako je zaloga ili hipoteka upisana u nadležni registar.

U slučaju iz stava 1. tač. 2) i 4) ovog člana Poreska uprava donosi rešenje o prestanku poreske obaveze zbog zastarelosti, odnosno usled nenaplativosti poreske obaveze.”.

Član 6.

U članu 24. stav 1. tačka 9) reči: “više ili pogrešno naplaćenog poreza” zamenjuju se rečju: “preplate”.

Član 7.

U članu 28. stav 1. menja se i glasi:

“Prijavu za registraciju Poreskoj upravi podnose:

1) rezidentno pravno lice za čiju registraciju, odnosno upis u registar, nije nadležna Agencija za privredne registre i organ ili organizacija iz člana 27. stav 2. tačka 2) ovog zakona;

2) stalna poslovna jedinica nerezidentnog pravnog lica;

3) rezidentni preduzetnik za čiju registraciju nije nadležna Agencija za privredne registre.”.

St. 2. i 3. brišu se.

Dosadašnji st. 4. i 5. postaju st. 2. i 3.

U dosadašnjem stavu 6, koji postaje stav 4, reči: “stava 5.” zamenjuju se rečima: “stava 3.”.

Dosadašnji st. 7-10. postaju st. 5-8.

Član 8.

Posle člana 28, dodaju se nazivi čl. 28a, 28b, 28v, 28g, 28d, 28đ i 28e i novi čl. 28a, 28b, 28v, 28g, 28d, 28đ, 28e i 28ž, koji glase:

“Evidencija fizičkih lica

Član 28a

Evidencija fizičkih lica je elektronska baza podataka o fizičkim licima:

1) državlјanima Republike sa prebivalištem u Republici;

2) državlјanima Republike bez prijavlјenog prebivališta na teritoriji Republike;

3) strancima sa odobrenim privremenim boravkom ili odobrenim stalnim nastanjenjem u Republici;

4) strancima koji nemaju dozvolu za stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Republici, a imaju stečenu imovinu ili prava i obaveze po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja ili svojstvo poreskog obveznika;

5) izbeglicama u skladu sa zakonom koji uređuje izbeglice i posebnim propisima kojima se reguliše položaj izbeglica;

6) tražiocima azila, strancima kojima je odobreno utočište ili supsidijarna zaštita i privremena zaštita u skladu sa zakonom.

Cilј uspostavlјanja evidencije fizičkih lica

Član 28b

Svrha obrade podataka

Član 28v

Podaci iz evidencije fizičkih lica obrađuju se sa svrhom utvrđivanja činjenica od značaja za ostvarivanje prava i ustanovlјavanje obaveza iz poreskopravnog odnosa, na način propisan zakonima koji uređuju oblast oporezivanja.

Sadržina evidencije

Član 28g

Evidencija fizičkih lica uspostavlјa se na osnovu skupa podataka nužnih za ostvarivanje propisane svrhe obrade, a preuzetih iz Centralnog registra stanovništva, Jedinstvenog registra vozila i evidencije oružja u legalnom posedu ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, kao i podataka koje Poreska uprava pribavlјa u okviru poreskog postupka iz Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja i od poreskog obveznika.

Iz Centralnog registra stanovništva, preuzimaju se sledeći podaci o fizičkim licima:

1) za državlјane Republike:

- iz evidencije o matičnim brojevima građana: jedinstveni matični broj građana;

- iz registra matičnih knjiga: lično ime, lično ime roditelјa, datum, mesto, opština/grad rođenja; bračni status (neoženjen/neudata, u braku/razveden-a, udovac/udovica); datum smrti i životni status (u životu/preminuo);

- iz evidencije prebivališta, boravišta i privremenog boravka u inostranstvu: grad, opština, naselјeno mesto, ulica, kućni broj, sprat i broj stana kod adrese prebivališta i boravišta, odnosno država kod privremenog boravka u inostranstvu;

- iz evidencije o ličnim kartama: registarski broj lične karte i datum isteka roka na koji je lična karta izdata;

- iz evidencije o putnim ispravama: činjenica da li građanin poseduje važeću putnu ispravu, registarski broj i datum isteka roka važenja na koji je putna isprava izdata;

- iz evidencije poreskih obveznika (jedinica lokalne samouprave): imovinski status (poseduje/ne poseduje nepokretnost) i procenjena vrednost nepokretnosti,

2) za strance kojima je odobren privremeni boravak ili stalno nastanjenje:

 evidencijski broj stranca;

 lično ime;

 ime roditelјa,

 državlјanstvo;

 vrsta, broj i rok važenja strane putne isprave;

 adresa stanovanja ili prebivalište;

 osnov privremenog boravka i broj i datum rešenja o odobrenom stalnom nastanjenju u Republici,

3) za strance koji nemaju dozvolu za stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Republici, a imaju stečenu imovinu ili prava i obaveze po osnovu penzijskog i invalidskog osiguranja ili svojstvo poreskog obveznika:

- evidencijski broj stranca;

- lično ime;

- datum rođenja;

- državlјanstvo;

- podaci o imovini, pravu ili obavezi,

4) za lica izbegla iz bivših jugoslovenskih republika:

- lično ime;

- datum prijavlјivanja u Republici;

- mesto u kome lice boravi u Republici;

- adresa stana,

5) za tražioce azila, strance kojima je odobreno utočište ili supsidijarna zaštita i privremena zaštita u skladu sa zakonom:

- evidencijski broj stranca;

- lično ime;

- ime roditelјa;

- državlјanstvo;

- vrsta, broj i rok važenja strane putne isprave;

- adresa stanovanja.

Iz Jedinstvenog registra vozila preuzimaju se podaci:

- o vrsti, tipu i godini proizvodnje vozila;

- o vlasniku vozila (ime i prezime, jedinstveni matični broj građana, prebivalište i adresa, odnosno naziv-firma, matični broj, sedište i adresa);

- o korisniku vozila (ime i prezime, jedinstveni matični broj građana, prebivalište i adresa, odnosno naziv-firma, matični broj, sedište i adresa, naziv i mesto poslovanja ogranka privrednog društva, filijale organizacije, preduzetničke radnje i sl.);

- o ograničenju vlasničkih prava - prava zalogodavca i zalogoprimaca na vozilu.

Iz evidencije oružja u legalnom posedu preuzimaju se podaci o vrsti oružja i vrsti oružnog lista.

Podaci o fizičkim licima koje Poreska uprava pribavlјa u okviru poreskog postupka su:

1) jedinstveni broj koji dodelјuje Centralni registar obaveznog socijalnog

osiguranja osiguranicima, osiguranim licima i obveznicima doprinosa;

2) osnov obaveznog socijalnog osiguranja;

3) poslovna sposobnost (puna, ograničena ili oduzeta);

4) rezidentnost;

5) posedovanje digitalnog sertifikata;

6) broj članova domaćinstva;

7) osnovi ostvarivanja prihoda;

8) izdržavano lice;

9) ovlašćenja za izvršavanje poslova u vezi sa poreskim obavezama i pravima drugih lica;

10) broj, oznaka i vrsta platnog računa;

11) podatke za kontakt sa Poreskom upravom.

Podatke iz stava 5. tač. 1) i 2) ovog člana Poreskoj upravi dostavlјa Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja iz Jedinstvene baze podataka osiguranika, osiguranih lica i evidencije obveznika doprinosa koju vodi, elektronskim putem u skladu sa tehničkim protokolom zaklјučenim između Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja i Poreske uprave.

Podatke iz stava 5. tač. 3) do 11) ovog člana dostavlјa poreski obveznik u poreskom postupku.

Upis podataka u evidenciju fizičkih lica vrši se na osnovu jedinstvenog matičnog broja građana ili evidencijskog broja stranca.

Ministarstvo nadležno za poslove državne uprave i posebna organizacija nadležna za razvoj i primenu standarda i mera u uvođenju informaciono-komunikacionih tehnologija u organima državne uprave i službama Vlade omogućava Poreskoj upravi preuzimanje podataka Centralnog registra stanovništva iz stava 2. ovog člana.

Postupak preuzimanja podataka u elektronskom obliku iz stava 3. ovog člana Poreska uprava će sporazumno bliže urediti tehničkim protokolom sa ministarstvom nadležnim za unutrašnje poslove.

Tehničkim protokolima iz st. 6. i 10. ovog člana bliže se uređuju pravila razmene i format podataka, vreme i rokovi njihovog preuzimanja, kao i postupanje u slučaju informatičkih bezbednosnih događaja.

Način provere podataka iz stava 5. tačka 10) ovog člana Poreska uprava će bliže urediti tehničkim protokolom sa Narodnom bankom Srbije.

Nadležnost za vođenje evidencije

Član 28d

Evidenciju uspostavlјa i vodi Poreska uprava.

Obrada podataka o ličnosti

Član 28đ

Obrada podataka iz evidencije fizičkih lica obuhvata sledeće radnje:

1) elektronsko preuzimanje podataka iz Centralnog registra obaveznog socijalnog osiguranja, Centralnog registra stanovništva, Narodne banke Srbije i ministarstva nadležnog za unutrašnje poslove, automatsko uparivanje sa podacima pribavlјenim u okviru poreskog postupka i njihovo beleženje, pohranjivanje i čuvanje u elektronskom obliku;

2) automatizovano i periodično ažuriranje, kao i ažuriranje po saznanju o postojanju greške u cilјu obezbeđivanja njihove tačnosti u momentu preuzimanja i tokom vremena;

3) grupisanje i razvrstavanje po poreskom statusu fizičkog lica, odnosno prema tome da li je fizičko lice poreski obveznik i ako jeste za koji poreski oblik, na način propisan zakonima koji uređuju oblast oporezivanja;

4) uvid i upotrebu u okviru sprovođenja poreskog postupka;

5) automatsko brisanje po isteku roka za čuvanje podataka.

Obrada podataka sprovodi se u skladu sa merama ograničenja pristupa zaposlenih u Poreskoj upravi prema kriterijumu nadležnosti i odgovornosti ovlašćenih lica za zakonitost postupaka koje sprovode u okviru nadležnosti Poreske uprave, a koje su utvrđene internim aktima Poreske uprave.

Čuvanje podataka

Član 28e

U evidenciji fizičkih lica podaci se čuvaju od dana upisa i brišu se u roku od:

1) pet godina od dana smrti lica;

2) 10 godina od dana odjave prebivališta lica koja su se trajno iselila iz Republike, odnosno od trenutka obrade poslednjeg podatka stranca na odobrenom privremenom boravku.

Član 28ž

Poreska uprava je odgovorna za zaštitu, integritet i obezbeđenje podataka o ličnosti.

Poreska uprava preduzima mere protiv neovlašćenog ili slučajnog pristupa podacima o fizičkim licima, menjanja, uništavanja ili gubitka podataka, neovlašćenog prenosa, drugih oblika nezakonite obrade podataka, kao i mere protiv zloupotrebe ličnih podataka, u skladu sa propisima koji uređuju zaštitu elektronskog dokumenta i zaštitu podataka o ličnosti.

Procedure čuvanja, zaštite i sigurnosti podataka, kao i postupanje u slučaju njihove povrede bliže uređuje ministar.”.

Član 9.

U članu 29. st. 3. i 4. brišu se.

U dosadašnjem stavu 5. koji postaje stav 3. reči: “st. 1-4.” zamenjuju se rečima: “st. 1. i 2.”

Dosadašnji stav 6. briše se.

U dosadašnjem stavu 7, koji postaje stav 4. reči: “nadležni poreski organ” zamenjuju se rečima: “Poreska uprava, odnosno poreski organ nadležne jedinice lokalne samouprave”.

U dosadašnjem stavu 8, koji postaje stav 5. reči: “stavu 7.” zamenjuju se rečima: “stavu 4.”.

U dosadašnjem stavu 9, koji postaje stav 6. reči: “uklјučujući i radnje Poreske policije u cilјu otkrivanja poreskih krivičnih dela,” brišu se i reči: “odnosno okončane radnje Poreske policije,” brišu se.

U dosadašnjem stavu 10, koji postaje stav 7, reči: “stava 9.” zamenjuju se rečima: “stava 6.”.

U dosadašnjem stavu 11, koji postaje stav 8, reči: “stava 9.” zamenjuju se rečima: “stava 6.”.

Dosadašnji stav 12. postaje stav 9.

Član 10.

U članu 34. dodaje se stav 5, koji glasi:

“Svako je dužan da poštuje pravnosnažni i izvršni akt Poreske uprave.”.

Član 11.

U članu 38. stav 6. briše se.

Dosadašnji stav 7. postaje stav 6.

Dosadašnji stav 8. briše se.

U dosadašnjem stavu 9, koji postaje stav 7, reči: “stava 7.” zamenjuju se rečima: “stava 6.”.

Dosadašnji st. 10-13. postaju st. 8-11.

Član 12.

U članu 39. stav 2. brišu se reči: “u mestu u kojem se podnosi poreska prijava,”.

Član 13.

U članu 48. stav 7. menja se i glasi:

“Poreska uprava odlučuje o izuzeću veštaka.”.

Član 14.

U članu 64. dodaje se novi stav 1, koji glasi:

“Naplatom poreza smatra se svako plaćanje, odnosno namirenje poreza u skladu sa članom 67. ovog zakona, kao i naplata poreza sprovedena na svim predmetima prinudne naplate u postupku prinudne naplate.”

Dosadašnji st. 1-2. postaju st. 2-3.

U dosadašnjem stavu 3, koji postaje stav 4, reči: “stava 2.” zamenjuju se rečima: “stava 3.”.

Dosadašnji stav 4. postaje stav 5.

Član 15.

U članu 65. stav 4. reči: “više ili pogrešno naplaćenog poreza i sporednih poreskih davanja” zamenjuju se rečju: “preplate”.

Član 16.

U članu 67. stav 1. posle reči: “novčanog iznosa” dodaju se reči: “u dinarima”.

Dodaju se st. 5. i 6, koji glase:

“Izuzetno od stava 1. ovog člana, nerezident može izvršiti plaćanje poreza u stranoj valuti na devizni račun za uplatu poreza.

Način plaćanja poreza u stranoj valuti bliže uređuje ministar.”.

Član 17.

U članu 73. stav 1. reč: “može” briše se, a reči: “odložiti plaćanje dugovanog poreza” zamenjuju se rečima: “odlaže plaćanje dugovanog poreza, osim godišnjeg poreza na dohodak građana”.

U stavu 3. tačka 1) menja se i glasi:

“1) ministar ili lice koje on ovlasti na osnovu pismenog predloga Poreske uprave, osim za izvorne javne prihode jedinica lokalne samouprave;”.

Član 18.

U članu 96a stav 4. reči: “nadležni poreski organ” zamenjuju se rečima: “Poresku upravu, odnosno poreski organ nadležne jedinice lokalne samouprave”.

Član 19.

U članu 108. stav 3. reči: “Poreske uprave na čijoj teritoriji se nalazi nepokretnost” zamenjuju se rečima: “koja je nadležna za teritoriju na kojoj se nalazi nepokretnost ili internet strani Poreske uprave”.

Član 20.

U članu 114. dodaju se st. 4. i 5, koji glase:

“Poreska uprava, po isteku roka iz stava 1. ovog člana, primenom odredaba člana 23. stav 1. tačka 2), člana 114d i člana 114z ovog zakona, po zahtevu stranke, donosi rešenje o prestanku poreske obaveze, zbog zastarelosti.

Poreska uprava rešenje iz stava 4. ovog člana može doneti i bez zahteva stranke, vodeći računa o ekonomičnosti postupka.”.

Član 21.

U članu 114a dodaju se st. 3. i 4, koji glase:

“Poreska uprava, po isteku roka iz stava 1. ovog člana, primenom odredaba člana 114d i člana 114z ovog zakona, po službenoj dužnosti, donosi rešenje o prestanku prava na povraćaj, poreski kredit, kao i na namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja poreza, zbog zastarelosti.

Po isteku roka iz stava 1. ovog člana prestaje pravo poreskog obveznika na refakciju i refundaciju.”.

Član 22.

U članu 114e reči: “socijalno osiguranje” zamenjuju se rečima: “penzijsko i invalidsko osiguranje i doprinose za obavezno zdravstveno osiguranje”.

Član 23.

U nazivu iznad člana 115. reč: “Otpis” zamenjuje se rečju: “Otpust”.

U članu 115. u st. 1, 2. i 3. reč: “otpisu” zamenjuje se rečju: “otpustu”.

Stav 4. briše se.

Član 24.

Posle člana 115a dodaju se nazivi čl. 115b, 115v i 115g i čl. 115b, 115v i 115g koji glase:

“Trajna nenaplativost poreza

Član 115b

Trajna nenaplativost poreza nastupa u slučaju ispunjenja sledećih uslova:

1) poreski obveznik je brisan saglasno drugim propisima iz propisanog registra, odnosno upisan u matičnu knjigu umrlih;

2) ne postoji lice odgovorno za ispunjenje neplaćene poreske obaveze tog poreskog obveznika;

3) naplata poreza nije obezbeđena zalogom ili hipotekom.

U slučaju iz stava 1. ovog člana Poreska uprava po službenoj dužnosti donosi rešenje o prestanku poreske obaveze usled nenaplativosti poreske obaveze.

Otpis

Član 115v

Porez i sporedna poreska davanja Poreska uprava otpisuje na osnovu:

1) rešenja iz člana 23. stav 3. ovog zakona;

2) odluke Vlade iz člana 115. ovog zakona.

Preplatu Poreska uprava otpisuje na osnovu rešenja o:

1) zastarelosti prava poreskog obveznika na povraćaj, poreski kredit, refakciju i refundaciju, kao i namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja u skladu sa članom 114a i članom 114ž ovog zakona;

2) brisanju poreskog obveznika iz propisanog registra saglasno drugim propisima, osim ako poreski obveznik ima pravnog sledbenika, odnosno ako postoji lice odgovorno za ispunjenje poreske obaveze tog obveznika.

Pravo na preplatu poreskog obveznika koji je brisan iz propisanog registra pripada pravnom sledbeniku, odnosno licu koje je saglasno propisima odgovorno za ispunjenje poreske obaveze tog poreskog obveznika, srazmerno odnosu poreske obaveze koju ispunjava i ukupnog duga brisanog poreskog obveznika.

Sumnjiva i sporna potraživanja

Član 115g

Sumnjivim, odnosno spornim potraživanjima smatraju se neplaćene poreske obaveze:

1) privrednog društva nad kojim je otvoren stečajni postupak - od momenta otvaranja stečajnog postupka do njegovog okončanja ili obustave;

2) privrednog društva koje je brisano iz propisanog registra u postupku prinudne likvidacije - od dana brisanja iz nadležnog registra do dana utvrđivanja obaveze drugog lica za njihovo izmirivanje ili donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti;

3) preminulog lica - od dana saznanja o smrti lica do dana utvrđivanja obaveze naslednika za njihovo ispunjenje ili donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti;

4) poslovno nesposobnog fizičkog lica u visini iznad vrednosti njegove imovine - od dana saznanja o poslovnoj nesposobnosti do dana pravosnažnosti rešenja o vraćanju poslovne sposobnosti ili do dana donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti;

5) odsutnog fizičkog lica u visini iznad vrednosti njegove imovine - od dana saznanja o odsutnosti do dana prestanka razloga za postavlјanje zastupnika iz člana 22. stav 3. ovog zakona, odnosno do dana donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti.”.

Član 25.

U članu 117b stav 2. briše se.

Član 26.

U članu 139. stav 2. menja se i glasi:

“Činjenice i dokaze od značaja za visinu poreske obaveze, utvrđene u postupku iz člana 135. stav 3. ovog zakona, inspektor Poreske policije dostavlјa organizacionom delu Poreske uprave nadležnom za poslove kontrole.”.

Član 27.

U članu 159. stav 2. reči: “Služba Vlade nadležna za projektovanje, usklađivanje, razvoj i funkcionisanje sistema elektronske uprave” zamenjuju se rečima: “Posebna organizacija nadležna za razvoj i primenu standarda i mera u uvođenju informaciono-komunikacionih tehnologija u organima državne uprave i službama Vlade”.

Stav 4. menja se i glasi:

“Posebna organizacija nadležna za razvoj i primenu standarda i mera u uvođenju informaciono-komunikacionih tehnologija u organima državne uprave i službama Vlade, u ime i za potrebe Jedinstvenog informacionog sistema lokalnih poreskih administracija preuzima podatke iz izvornih registara, odnosno izvedenih registara i to iz: Centralnog registra stanovništva, Jedinstvenog registra poreskih obveznika, Jedinstvenog registra računa Narodne banke Srbije, Registra prebivališta, Registra privrednih društava, odnosno preduzetnika, Katastra nepokretnosti i drugih registara neophodnih za njegovo vođenje, u skladu sa zakonom kojim se uređuje elektronska uprava.”

U stavu 5. reči: “služba Vlade” zamenjuju se rečima: “posebna organizacija”.

Član 28.

U članu 160. dodaje se tačka 3a) koja glasi:

“3a) vrši analizu poreskih rizika i procenu poreskog jaza;”

U tački 8) posle reči: “međunarodnih” dodaje se reč: “poreskih”, a reči: “o izbegavanju dvostrukog oporezivanja” brišu se.

Član 29.

Posle člana 162. dodaje se novi član 162a, koji glasi:

“Član 162a

Poreski službenik na jedinstvenom mestu za pružanje poreskih usluga i poreski službenik koji postupa po zahtevima poreskih obveznika za izdavanje poreskih uverenja može imati službenu uniformu.

Izgled uniforme poreskih službenika iz stava 1. ovog člana, kao i slučajeve u kojima se koristi, propisuje ministar.”.

Član 30.

Član 163a briše se.

Član 31.

Član 177. menja se i glasi:

“Član 177.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji ne podnese poresku prijavu, ne obračuna i ne plati porez, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini od 30% do 100% iznosa dugovanog poreza utvrđenog u postupku poreske kontrole, a ne manje od 500.000 dinara za pravno lice, odnosno 100.000 dinara za preduzetnika.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji ne podnese poresku prijavu i ne obračuna porez, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini od 20% do 65% iznosa dugovanog poreza utvrđenog u postupku poreske kontrole, a ne manje od 300.000 dinara za pravno lice, odnosno 70.000 dinara za preduzetnika.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji ne podnese poresku prijavu, a obračuna ali ne plati porez kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini od 20% do 75% iznosa dugovanog poreza utvrđenog u poreskoj kontroli, a ne manje od 400.000 dinara za pravno lice, odnosno 80.000 dinara za preduzetnika.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji podnese poresku prijavu, ali ne plati porez kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini od 10% do 50% iznosa dugovanog poreza utvrđenog u poreskoj kontroli, a ne manje od 250.000 dinara za pravno lice, odnosno 50.000 dinara za preduzetnika.

Poreski obveznik - pravno lice koji ne podnese poresku prijavu, ali plati porez u zakonom propisanom roku, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini od 100.000 do 2.000.000 dinara, a preduzetnik novčanom kaznom u visini od 50.000 do 500.000 dinara.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji ne podnese poresku prijavu u slučajevima kada je zakonom propisano da se ne sprovodi samooporezivanje ili po nalogu kontrole, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom iz stava 1. ovog člana.

Za prekršaje iz st. 1. do 6. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 10.000 do 100.000 dinara.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji neblagovremeno podnese poresku prijavu i u zakonom propisanom roku ne plati porez:

1) u iznosu do 100.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 25.000 dinara za pravno lice, odnosno 15.000 dinara za preduzetnika;

2) u iznosu od 100.000 do 1.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 50.000 dinara za pravno lice, odnosno 30.000 dinara za preduzetnika;

3) u iznosu od 1.000.000 do 10.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 200.000 dinara za pravno lice, odnosno 100.000 dinara za preduzetnika;

4) u iznosu preko 10.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 300.000 dinara za pravno lice, odnosno 150.000 dinara za preduzetnika.

Poreski obveznik - pravno lice koji neblagovremeno podnese poresku prijavu, a plati porez u zakonom propisanom roku, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u iznosu od 100.000 dinara.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji blagovremeno podnese poresku prijavu, a u zakonom propisanom roku ne plati porez, odnosno po isteku propisanog roka izvrši uplatu poreza utvrđenog rešenjem Poreske uprave:

1) u iznosu do 100.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 20.000 dinara za pravno lice, odnosno 10.000 dinara za preduzetnika;

2) u iznosu od 100.000 do 1.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 40.000 dinara za pravno lice, odnosno 20.000 dinara za preduzetnika;

3) u iznosu od 1.000.000 do 10.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 150.000 dinara za pravno lice, odnosno 80.000 dinara za preduzetnika;

4) u iznosu preko 10.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 250.000 dinara za pravno lice, odnosno 140.000 dinara za preduzetnika.

Za prekršaj iz stava 9. ovog člana kazniće se preduzetnik novčanom kaznom u iznosu od 40.000 dinara.

Za prekršaje iz st. 8. do 10. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom u iznosu od 10.000 dinara.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji ne izvrši uplatu poreza utvrđenog rešenjem Poreske uprave kazniće se novčanom kaznom iz stava 1. ovog člana.

Za prekršaj iz stava 13. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 10.000 do 100.000 dinara.

Poreski obveznik - pravno lice ili preduzetnik koji Poreskoj upravi ne podnese informativnu poresku prijavu kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u visini od 3% ukupnog prihoda ostvarenog za prethodnu poslovnu godinu, a ako u njoj ne navede potpune podatke novčanom kaznom u visini od 100.000 do 2.000.000 dinara.

Za prekršaj iz stava 15. ovog člana kazniće se odgovorno lice u pravnom licu novčanom kaznom od 10.000 do 100.000 dinara.

Primenom odredaba ovog člana ne može se utvrditi novčana kazna u iznosu višem od najvišeg iznosa novčane kazne odnosno u iznosu manjem od najmanjeg iznosa novčane kazne propisane zakonom kojim se uređuju prekršaji.”.

Član 32.

U članu 178. stav 1. reči: “od 30%” zamenjuju se rečima: “od 30% do 40%”.

U stavu 2. reči: “od 30%” zamenjuju se rečima: “od 30% do 40%”.

Član 33.

U članu 179. stav 1. tačka 1) reči: “stav 7” zamenjuju se rečima: “stav 5”.

U tački 2b) reči: “stav 8” zamenjuju se rečima: “stav 6”.

U tački 6a) reči: “nadležni poreski organ” zamenjuju se rečima: “Poresku upravu, odnosno poreski organ nadležne jedinice lokalne samouprave”.

U stavu 10. reči: “nadležni poreski organ” zamenjuju se rečima: “Poreska uprava, odnosno poreski organ nadležne jedinice lokalne samouprave”, a reči: “stav 7” zamenjuju se rečima: “stav 4”.

U stavu 11. reči: “uklјučujući i radnje Poreske policije u cilјu otkrivanja poreskih krivičnih dela,” brišu se, reči: “odnosno okončane radnje Poreske policije,” brišu se, a reči: “stav 9” zamenjuju se rečima: “stav 6”.

U stavu 12. reči: “stav 10” zamenjuju se rečima: “stav 7”.

Član 34.

U članu 180. stav 1. tačka 6) iza reči: “Poreskoj upravi ne podnese” brišu se zapeta i reči: “ili ne podnese u zakonskom ili dodatnom roku”.

Stav 2. menja se i glasi:

“Poreski obveznik iz stava 1. ovog člana koji ne izvrši uplatu poreza utvrđenog u poreskoj prijavi, odnosno rešenjem Poreske uprave (član 25. tačka 6):

1) u iznosu do 50.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 10.000 dinara;

2) u iznosu od 50.000 do 200.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 20.000 dinara;

3) u iznosu od 200.000 do 1.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 40. 000 dinara;

4) u iznosu preko 1.000.000 dinara, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom od 50.000 dinara.”

Dodaju se st. 3. i 4, koji glase:

“Poreski obveznik iz stava 1. ovog člana koji neblagovremeno podnese poresku prijavu, kazniće se za prekršaj novčanom kaznom u iznosu od 10.000 dinara.

Član 35.

U članu 181. stav 1. tač. 1a) i 2) brišu se.

U tački 2g) reči: “nadležni poreski organ” zamenjuju se rečima: “Poreska uprava, odnosno poreski organ nadležne jedinice lokalne samouprave”, a reči: “stav 7” zamenjuju se rečima: “stav 4”.

U tački 2d) reči: “uklјučujući i radnje Poreske policije u cilјu otkrivanja poreskih krivičnih dela,” brišu se, reči: “odnosno okončane radnje Poreske policije,” brišu se, a reči: “stav 9” zamenjuju se rečima: “stav 6”.

U tački 2đ) reči: “stav 10” zamenjuju se rečima: “stav 7”.

U tački 4) reči: “više ili pogrešno plaćenog poreza i sporednih poreskih davanja” zamenjuju se rečju: “preplate”.

Član 36.

U članu 182a stav 1. reči: “člana 177. st. 1, 2, 3. i 5.” zamenjuju se rečima: “člana 177. st. 1, 2, 3, 4. i 6.”

U stavu 2. reči: “člana 177. st. 1, 2, 3. i 5.” zamenjuju se rečima: “člana 177. st. 1, 2, 3, 4. i 6.”.

Član 37.

U članu 182b stav 1. reči: “člana 180. tač. 5) i 6)” zamenjuju se rečima: “člana 180. stav 1. tač. 5) i 6) i stav 3.”.

Član 38.

Otpisuju se poreski dug, sporedna poreska davanja i preplata poreskih obveznika, osim doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje:

1) brisanih iz propisanog registra do dana 31. decembra 2024. godine na osnovu rešenja suda donetog u stečajnom postupku u skladu sa zakonom kojim se uređuje stečaj;

2) brisanih iz propisanog registra do dana 31. decembra 2019. godine po okončanom postupku likvidacije ili prinudne likvidacije u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva,

3) brisanih iz registra privrednih društava koji vodi Agencija za privredne registre do dana 31. decembra 2019. godine po službenoj dužnosti zbog neusaglašavanja sa zakonom kojim se uređuju privredna društva;

4) brisanih do dana 31. decembra 2014. godine usled gubitka svojstva preduzetnika u skladu sa zakonom kojim se uređuju privredna društva;

5) upisanih u knjigu umrlih zaklјučno sa 31. decembrom 2014. godine.

Poreski dug, sporedna poreska davanja i preplata poreskih obveznika iz stava 1. tač. 2) do 5) ovog člana otpisuju se pod uslovom da do dana 31. decembra 2024. godine nije:

1) utvrđena odgovornost drugog lica za ispunjenje tih obaveza, odnosno nije započet postupak utvrđivanja odgovornosti;

2) upisano založno pravo, radi naplate tih obaveza, u javnim knjigama ili registrima;

3) utvrđena sekundarna poreska obaveza u skladu sa ovim zakonom, odnosno nije započet postupak utvrđivanja sekundarne poreske obaveze.

Otpisuju se dugovani porez i sporedna poreska davanja poreskih obveznika za koje je do dana 1. januara 2025. godine nastupila apsolutna zastarelost prava Poreske uprave na naplatu, osim dugovanog poreza i sporednih poreskih davanja radi čijeg obezbeđenja naplate je upisano založno pravo u javnim knjigama ili registrima.

Otpisuje se preplata poreskih obveznika za koju je do dana 1. januara 2025. godine prestalo pravo poreskog obveznika na povraćaj, refakciju, refundaciju kao i na namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja.

Otpis iz st. 3. i 4. ovog člana obuhvata i dugovani porez, sporedna poreska davanja i preplatu poreskih obveznika - fizičkih lica, kojima je po službenoj dužnosti dodelјen poseban identifikator na osnovu podataka iz evidencija organizacionih jedinica Republičke uprave javnih prihoda, osim poreske obaveze utvrđene primenom Zakona o jednokratnom porezu na ekstra dohodak i ekstra imovinu stečene iskorišćavanjem posebnih pogodnosti (“Službeni glasnik RS”, broj 36/01, “Službeni list SRJ”, broj 17/02-SUS i “Službeni glasnik RS”, broj 72/11-US).

Otpis iz stava 1. ovog člana sprovodi se u poreskom računovodstvu po zaklјučku Vlade donetom na osnovu zapisnika radne grupe koju čine zaposleni u Poreskoj upravi, a koju obrazuje direktor Poreske uprave i na koji je saglasnost dalo Koordinaciono telo obrazovano od strane Vlade za koordinaciju strateških aktivnosti predviđenih Programom transformacije Poreske uprave za period 2021-2025. godine (u dalјem tekstu: Koordinaciono telo).

Radna grupa sačinjava zapisnik iz stava 6. ovog člana na osnovu evidencija koje vodi Poreska uprava i drugi nadležni državni organi kojim se utvrđuje lista poreskih obveznika sa podacima o PIB, nazivu, odnosno imenu i prezimenu, iznosu i vrsti dugovanog poreza, sporednih poreskih davanja, odnosno preplate koji se otpisuju, računu za uplatu javnih prihoda i šifri teritorije na kome se poreski dug, sporedna poreska davanja, odnosno preplata vode u poreskom računovodstvu i osnovu otpisa.

Otpis iz st. 3. i 4. ovog člana sprovodi se u poreskom računovodstvu na osnovu rešenja Poreske uprave.

Otpis iz stava 5. ovog člana sprovodi se u poreskom računovodstvu na osnovu zapisnika koji sačinjava radna grupa iz stava 6. ovog člana koji sadrži podatke o posebnom identifikatoru dodelјenom po službenoj dužnosti na osnovu podataka iz evidencija organizacionih jedinica Republičke uprave javnih prihoda, iznosu dugovanog poreza, sporednih poreskih davanja i preplate koji se otpisuju, računu za uplatu javnih prihoda i šifri teritorije na kome se poreski dug, sporedna poreska davanja, odnosno preplata vode u poreskom računovodstvu.

Poreska uprava je dužna da na posebnim PIB dodelјenim za sprovođenje odluka Vlade u postupku privatizacije sprovede odgovarajuća knjiženja i nakon toga ove posebne PIB isklјuči iz Jedinstvenog registra poreskih obveznika.

Rok za obrazovanje radne grupe iz stava 6. ovog člana je 30 dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Rok za sačinjavanje zapisnika iz st. 7. i 9. ovog člana je 30. septembar 2025. godine.

Koordinaciono telo daje saglasnost, a Vlada donosi zaklјučak u roku od 30 dana od dana dostavlјanja zapisnika iz stava 7. ovog člana Koordinacionom telu.

Rok za sprovođenje otpisa iz st. 1, 3, 4. i 5. ovog člana u poreskom računovodstvu je 31. decembar 2025. godine.

Rok za sprovođenje odgovarajućih knjiženja i isklјučenje posebnih PIB iz jedinstvenog registra poreskih obveznika iz stava 10. ovog člana je 31. decembar 2025. godine.

Član 39.

Vanbilansna evidencija koja se ukida članom 30. ovog zakona zaklјučuje se sa 31. decembrom 2025. godine, nakon čega se u istu neće unositi novi podaci.

Neplaćene poreske obaveze poreskih obveznika evidentirane u vanbilansnom poreskom računovodstvu po podnetoj prijavi potraživanja u stečajnom postupku zaklјučno sa 31. decembrom 2025. godine, Poreska uprava po službenoj dužnosti prenosi u poresko računovodstvo kao sumnjiva i sporna potraživanja.

Poreska uprava po službenoj dužnosti sačinjava izveštaj o neplaćenim poreskim obavezama, izuzev neplaćenih poreskih obaveza poreskih obveznika iz stava 2. ovog člana, kao i preplatama prenetim u vanbilansno poresko računovodstvo zaklјučno sa 31. decembrom 2025. godine.

Izveštaj iz stava 3. ovog člana sačinjava se u elektronskom obliku i sadrži podatke o PIB, nazivu, odnosno imenu i prezimenu poreskog obveznika, iznosu i vrsti neplaćene poreske obaveze, odnosno preplate, računu za uplatu javnih prihoda i šifri teritorije na kojima su se neplaćene poreske obaveze, odnosno preplata vodili u vanbilansnom poreskom računovodstvu i osnovu prenosa u vanbilansno poresko računovodstvo.

Rok za prenos neplaćenih poreskih obaveza iz stava 2. ovog člana i sačinjavanje izveštaja iz stava 3. ovog člana je 30. septembar 2026. godine.

Član 40.

Tehnički protokoli iz člana 8. ovog zakona koji su propisani novim članom 28g zaklјučiće se u roku od godinu dana od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Akt iz člana 8. ovog zakona koji je propisan novim članom 28ž stav 3. kojim se uređuju procedure čuvanja, zaštite i sigurnosti podataka, kao i postupanje u slučaju njihove povrede, doneće se u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Akt iz člana 16. ovog zakona kojim se uređuje plaćanje poreza u stranoj valuti doneće se u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Akt iz člana 29. ovog zakona kojim se uređuje izgled službene uniforme poreskog službenika na jedinstvenom mestu za pružanje poreskih usluga, kao i poreskog službenika koji postupa po zahtevima poreskih obveznika za izdavanje poreskih uverenja doneće se u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Član 41.

Ovaj zakon stupa na snagu osmog dana od dana objavlјivanja u “Službenom glasniku Republike Srbije”, a primenjuje se od 1. januara 2025. godine, osim:

1) odredaba člana 8, člana 9. st. 1-3 i člana 35. stav 1. ovog zakona u vezi sa uvođenjem evidencije fizičkih lica u poreske svrhe, koje se primenjuju od 1. januara 2026. godine;

2) odredbe člana 16. stav 2. ovog zakona u vezi sa plaćanjem poreza u stranoj valuti od strane nerezidenta, koja se primenjuje od 1. januara 2026. godine;

3) odredbe člana 17. stav 1. ovog zakona u vezi odlaganja plaćanja dugovanog poreza, koja se primenjuje od 1. januara 2026. godine;

4) odredbe člana 24. ovog zakona u vezi sa novim članom 115g i odredbe člana 30. ovog zakona u vezi sa brisanjem vanbilansnog poreskog računovodstva, koje se primenjuju od 1. januara 2026. godine;

5) odredaba člana 2, člana 7, člana 9. st. 4. i 5, člana 11. st. 1. i 2, člana 12, člana 13, člana 17. stav 2, člana 18, člana 19, člana 20, člana 25, člana 26, člana 29, člana 33. st. 1-4. i člana 35. stav 2. ovog zakona u vezi sa nadležnošću organizacionih jedinica Poreske uprave, koje se primenjuju od 1. januara 2026. godine.

IZ OBRAZLOŽENJA

II. RAZLOZI ZA DONOŠENјE ZAKONA

• Problemi koje ovaj zakon treba da reši, odnosno cilјevi koji se ovim zakonom postižu

Klјučni cilјevi ovog zakona kojim se vrše izmene i dopune odredaba Zakona o poreskom postupku i poreskoj administraciji (“Službeni glasnik RSˮ, br. 80/02, 84/02 - ispravka, 23/03 - ispravka, 70/03,55/04, 61/05, 85/05 - dr. zakon, 62/06 - dr. zakon, 61/07, 20/09, 72/09 - dr. zakon, 53/10, 101/11, 2/12 - ispravka, 93/12, 47/13, 108/13, 68/14, 105/14, 91/15 - autentično tumačenje, 112/15, 15/16, 108/16, 30/18, 95/18, 86/19, 144/20, 96/21 i 138/22 - u dalјem tekstu: ZPPPA) su:

1) preciziranje osnova prestanka poreske obaveze i detalјnije uređivanje načina računovodstvenog evidentiranja promena nastalih gašenjem dugovanog poreza,

2) uspostavlјanje pravnog osnova za vođenje evidencije o fizičkim licima za poreske svrhe u skladu sa propisima o zaštiti podataka o ličnosti,

3) stvaranje pravnih pretpostavki za funkcionalnu organizaciju Poreske uprave,

4) pravičniji način uređivanja novčanih sankcija za poreske prekršaje kod kojih je moguća primena prekršajnog naloga uz uvažavanje stepena štetne posledice koja je pričinjena budžetu radnjom konkretnog prekršaja,

5) preciziranje i pravnotehničko usaglašavanje normi.

Preciziranje osnova prestanka poreske obaveze i detalјnije uređivanje načina računovodstvenog evidentiranja promena nastalih gašenjem dugovanog poreza. Predloženim izmenama se stvara precizan zakonski osnov za uspostavlјanje jasnih pravila za sprovođenje računovodstvenih promena u odnosu na prirodu i status potraživanja. Time se omogućava Poreskoj upravi preduzimanje adekvatnih mera naplate u odnosu na konkretne dugovane poreze i lica koja su u skladu sa zakonom odgovorna za ispunjenje poreskih obaveza, kao i isknjižavanje iz poreskih evidencija poreskih potraživanja za koja je prestalo pravo ili nastupila faktička nemogućnost Poreske uprave da ih naplaćuje. Na taj način u Poreskoj upravi stvaraju se preduslovi za usredsređivanje na naplatne mere koje su najefikasnije prema proceni rizičnosti poreskih obveznika čija su dugovanja naplativa.

Cilј preciziranja odredaba o prestanku poreske obaveze i povezanim institutima je da omogući doslednu primenu ZPPPA i poveća efikasnost rada Poreske uprave uz istovremeno povećanje pravne sigurnosti poreskih obveznika.

Saglasno navedenom, Zakonom o izmenama i dopunama ZPPPA (u dalјem tesktu: Zakon), najpre se preciziraju osnovi prestanka poreske obaveze i njihove računovodstvene posledice. Uz već postojeće osnove (namirenje i zastarelost duga) i preciziranje uslova za otpust (a ne otpis) duga, kao osnov za prestanak poreskog duga, uvodi se i njegova nenaplativost, pri čemu se jasno utvrđuju uslovi pod kojima određeni poreski dug postaje nenaplativ (prestanak poreskog obveznika, nepostojanje lica odgovornog za ispunjenje njegovih obaveza i naplata potraživanja nije obezbeđena založnim pravom). Na taj način se sprečava neopravdano povećanje obaveza u poreskom računovodstvu koje se ne mogu naplatiti od dužnika, jer je isti prestao da postoji, a ne postoji mogućnost da ih Poreska uprava naplati od drugog lica ili aktivira sredstva obezbeđenja.

Navedenim se obezbeđuju pretpostavke za tačnost i ažurnost poreskog računovodstva koje su osnovni preduslovi za automatizaciju procesa prijema i obrade plaćanja, poreskog računovodstva i naplate od kojih zavisi i mogućnost automatizacije aktivnosti i u svim ostalim poslovnim procesima Poreske uprave, a time i uspešnost njene dalјe transformacije.

Istovremeno, propisivanjem pravila za jednokratno sređivanje poreskih evidencija uređenih prelaznim i završnim odredbama Zakona, s jedne strane, Poreskoj upravi se stvaraju pretpostavke za delotvornije upravlјanje starim dugovima koji su naplativi, a s druge strane, omogućava migracija prečišćenih i tačnih podataka u IKT sistem koji će biti podrška uspostavlјanju novog poslovnog modela i primeni novog dizajna poslovnih procesa. Stoga se Zakonom propisuje pravni osnov i uslovi za jednokratni otpis nenaplativih potraživanja po različitim osnovima prestanka poreske obaveze.

Dodatno, Zakonom se uređuje način rešavanja evidencije dugova i preplata koja je u poreskom računovodstvu uspostavlјena za potrebe sprovođenja procesa privatizacije u periodu od 2003. do 2017. godine.

Uspostavlјanje pravnog osnova za vođenje evidencije o fizičkim licima za poreske svrhe u skladu sa propisima o zaštiti podataka o ličnosti. U cilјu usaglašavanja ZPPPA sa Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti (“Službeni glasnik RS”, broj 87/18) u pogledu prikuplјanja, držanja, obrade i korišćenja podataka o ličnosti, Zakonom se uređuje svrha obrade, vrste podataka, način korišćenja i rokovi čuvanja podataka, uz uvažavanje činjenice da se mogu obrađivati samo podaci čija je obrada dozvolјena i koji su potrebni, podesni i srazmerni određenoj svrsi obrade.

Zakonom se dakle obezbeđuje nesporni pravni osnov za obradu podataka o ličnosti ustanovlјavanjem odgovarajuće nadležnosti Poreske uprave, koji je ovlašćuje da obrađuje lične podatke i onih lica koja nisu poreski obveznici u smislu definicije postojećeg ZPPPA, a čija obrada je neophodna radi identifikacije potencijalno neregistrovanih poreskih obveznika, provere poštovanja propisa, ocene ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava i utvrđivanje obaveza u poreskim postupcima po zahtevu stranke i po službenoj dužnosti, kao i efikasnog izvršavanja svih upravnih poslova u okviru poverenih nadležnosti.

Stvaranje pravnih pretpostavki za funkcionalnu organizaciju Poreske uprave, kojom se poreskoj administraciji značajno olakšava uspostavlјanje jasnih odrednica funkcionalne odgovornosti, uz uvažavanje načela minimizacije troškova i poreskih obveznika u poštovanju poreskih propisa i Poreske uprave u sprovođenju poreskih propisa.

Funkcionalna centralizacija doprinosi povećanju efikasnosti svih poslovnih procesa, stvarajući uslove za specijalizaciju poreskih službenika i koncentraciju specijalističkih znanja i veština. Takvim jačanjem kapaciteta poreska administracija značajnije doprinosi razvoju klijentski orijentisanog odnosa sa poreskim obveznicima, te postaje bolјi servis obveznika. Shodno tome, mesna nadležnost organizacionih jedinica Poreske uprave opredelјena aktom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Poreskoj upravi, stvara pretpostavke i za delotvorno izvršenje poslova i efikasnije ostvarivanje prava poreskih obveznika.

Pravičniji način uređivanja novčanih sankcija za poreske prekršaje kod kojih je moguća primena prekršajnog naloga uz uvažavanje stepena štetne posledice koja je pričinjena budžetu radnjom konkretnog prekršaja.

Propisivanjem novčanih kazni u fiksnom iznosu, čija visina zavisi od visine iznosa neplaćenog poreza postiglo bi se da novčana kazna bude izrečena u zavisnosti od visine neplaćenog poreza i na taj način bi svrha kažnjavanja poreskih obveznika za prekršaje koji predstavlјaju veću društvenu opasnost (veći iznosi neplaćenog poreza) bila ostvarena kroz sankcionisanje okrivlјenog većim iznosima novčanih kazni.

Dodatno, predlaže se i usklađivanje zakonskog maksimuma novčane kazne u fiksnom iznosu sa zakonskim maksimumom propisanim Zakonom o prekršajima (“Službeni glasnik RS”, br. 65/13, 13/16, 98/16 - odluka US, 91/19, 91/19 - dr. zakon i 112/22 - odluka US), koji je u međuvremenu izmenjen.

Preciziranje i pravnotehničko usaglašavanje normi potrebno je da bi se primena ZPPPA realizovala sa što manje tumačenja, a time i efikasnije i doslednije sprovodio poreski postupak. Najvažnije izmene ove prirode navedene su u nastavku.

Preciziraju se odredbe koje se odnose na ispunjenje obaveze pravnog lica koje prestaje da postoji u statusnoj promeni, u pogledu propisivanja obaveze zakonskog zastupnika pravnog sledbenika, odnosno lica koje je određeno drugim zakonom, da podnese poresku prijavu čiji rok za podnošenje nastupa nakon registrovanja statusne promene u nadležnom registru.

Predloženim zakonskim rešenjem u vezi sa odlučivanjem o zahtevu za odlaganje plaćanja dugovanog poreza, povećava se transparentnost u pogledu ovlašćenja koje ima Poreska uprava u segmentu reprogramiranja dugovanog poreza, tako da poreski organ mora doneti pozitivnu odluku za svakog poreskog obveznika koji ispunjava sve zakonom utvrđene uslove. Posledično se obezbeđuje viši stepen pravne sigurnosti i predvidivosti, garancijom da će svi poreski obveznici svoja prava ostvariti pod istim uslovima.

Dodatno, Zakonom se uređuje i mogućnost nerezidentima da plaćanja svih javnih prihoda koje administrira Poreska uprava vrše iz inostranstva u stranoj valuti. Trenutno plaćanje poreza iz inostranstva nije moguće, dok je izvršenje povraćaja obveznicima stranim rezidentima komplikovan postupak. Usvajanjem predloženog rešenja, stvaraju se pretpostavke da oba novčana toka, i uplata poreza iz inostranstva i povraćaj poreza ka inostranstvu, budu transparentno i jasno uređena.

• Razmatrane mogućnosti da se problemi reše i bez donošenja zakona

Imajući u vidu da je reč o poreskom postupku i nadležnostima Poreske uprave koji su uređeni Zakonom, sledi da se izmene i dopune pravila poreskog postupka i nadležnosti Poreske uprave mogu vršiti samo zakonom. Prema tome, kako materija koja se uređuje Zakonom spada u zakonodavnu regulativu, nije razmatrano, niti je bilo osnova za razmatranje njenog uređenja drugim zakonom ili podzakonskim aktom.

• Zašto je donošenje zakona najbolјi način za rešavanje problema

Uređivanjem ove materije Zakonom daje se doprinos pravnoj sigurnosti i obezbeđuje transparentnost u vođenju poreske politike.

Naime, zakon je opšti pravni akt koji se objavlјuje i koji stvara jednaka prava i obaveze za sve subjekte koji se nađu u istoj poresko-pravnoj situaciji, čime se postiže transparentnost u njegovoj primeni.

III. OBJAŠNјENјE OSNOVNIH PRAVNIH INSTITUTA I POJEDINAČNIH REŠENјA

U čl. 1, 6, 15. i član 35. stav 5. ovog zakona - izmenama ovih članova umesto reči: “više ili pogrešno plaćeni porez, odnosno sporedna poreska davanja” uvodi se skraćenica “preplata”. Shodno tome, vrši se i pravnotehničko usaglašavanje odredaba čl. 24, 65. i 181. ZPPPA.

U čl. 2, 7, članu 9. st. 4. i 5, članu 11. st. 1. i 2, čl. 12, 13, članu 17. stav 2, čl. 18, 19, 25, 26, 29, članu 33. st. 1-4, članu 35. stav 2. i članu 40. stav 4. ovog zakona - propisuje se da se nadležnost organizacionih jedinica Poreske uprave (mesna nadležnost) utvrđuje aktom o unutrašnjem uređenju i sistematizaciji radnih mesta u Poreskoj upravi, dok se u ostalim članovima vrši odgovarajuće pravnotehničko usaglašavanje odredaba ZPPPA, čime se obezbeđuju pravne pretpostavke za funkcionalnu organizaciju Poreske uprave.

U članu 29. ovog zakona propisuje se uvođenje uniforme kao osnovnog obeležja poreskih službenika na jedinstvenom poreskom mestu. Takođe, službenu uniformu mogu imati i poreski službenici koji postupaju po zahtevima poreskih obveznika za izdavanje poreskih uverenja. Izgled uniforme kao i slučajevi u kojima se koristi propisuje podzakonskim aktom ministar nadležan za poslove finansija.

Naime, Poreska uprava nastoji da merama koje preduzima, podigne i učvrsti ugled institucije od primarnog značaja za funkcionisanje državnog sistema. Imajući u vidu da je poreskom obvezniku koji dođe u filijalu Poreske uprave, prvi kontakt sa poreskim službenikom upravo kontakt sa službenikom na jedinstvenom poreskom mestu, od izuzetnog je značaja utisak koji će tom prilikom stvoriti o ovom organu. Na formiranje “slike” o Poreskoj upravi, pored stručnosti i profesionalnosti poreskih službenika, uticaj ima i izgled istih.

U članu 3. ovog zakona - propisuje se odgovornost zakonskog zastupnika pravnog lica prestalog u statusnoj promeni, odnosno drugog lica koje je određeno materijalnim poreskim zakonom, za podnošenje poreske prijave čiji rok za predaju nastupa nakon registrovanja statusne promene u nadležnom registru.

U čl. 4, 5, 20, 21, 22, 23, 24, 30. i 39. ovog zakona - vrši se preciziranje osnova prestanka poreske obaveze, uređuju pravila za računovodstveno evidentiranje prestalih poreskih obaveza i definišu sumnjiva, odnosno sporna potraživanja.

Članom 4. ovog zakona vrši se pravnotehničko usklađivanje odredaba člana 22. ZPPPA sa predlozima izmena u delu prestanka poreske obaveze i pravila otpisa prestalih obaveza. Predloženim izmenama precizira se i da Republika Srbija, kao poslednji zakonski naslednik, nije dužna za ispunjenje poreske obaveze preminulog lica.

U članu 5. ovog zakona kojim se menja član 23. ZPPPA, vrši se preciziranje osnova prestanka poreske obaveze tako da poreska obaveza prestaje usled naplate poreza, zastarelosti poreza, otpusta poreza i trajne nenaplativosti poreza. Prestanak poreske obaveze usled nastupanja trajne nenaplativosti proglašava Poreska uprava rešenjem, po sprovedenom postupku u kome se utvrđuju relevantne činjenice u zavisnosti od osnova prestanka poreskog obveznika (npr. stečaj okončan bankrotstvom, likvidacijom, prinudnom likvidacijom...), kao i u slučaju zastarelosti.

Izuzetno, zastarela poreska obaveza koja je obezbeđena zalogom ili hipotekom koja je upisana u nadležni registar, može se naplatiti iz opterećene stvari s obzirom da se takva poreska obaveza ne smatra prestalom protokom vremena u kome bi prema opštim pravilima Poreska uprava izgubila pravo da naplaćuje takvo potraživanje.

Predložena izmena zapravo predstavlјa usaglašavanje ZPPPA u pogledu prava Poreske uprave, kao poverioca sa zastarelim potraživanjem, sa pravima ostalih založnih poverioca u odnosu na naplatu zastarelih potraživanja, a shodno materijalnom zakonu kojim se uređuje hipoteka radi obezbeđenja i naplate potraživanja.

Naime, Poreskoj upravi kao poveriocu daju se ovlašćenja koja je izjednačavaju sa poveriocima iz privatno pravnog odnosa, čime se štiti budžet i neposredno obezbeđuje zaštita javnog interesa u odnosu javnog prava.

Članom 20. ovog zakona dodaju se novi stavovi u članu 114. ZPPPA kojima se poreskom obvezniku daje pravo da se pozove na relativnu zastarelost, dok se Poreskoj upravi daju ovlašćenja da diskreciono odlučuje o prestanku poreske obaveze usled relativne zastarelosti, uz uvažavanje pravila koja se odnose na protek roka zastarelosti, kao što su prekid i zastoj, u svakom slučaju kada ima saznanje da su nastupile okolnosti koje potvrđuju gubitak sopstvenih ovlašćenja da konkretno potraživanje naplati.

Članom 21. ovog zakona dodaju se novi stavovi u članu 114a ZPPPA kojima se Poreska uprava obavezuje da po službenoj dužnosti, donosi rešenje o prestanku prava na povraćaj, poreski kredit, kao i na namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja poreza, zbog nastupanja relativne zastarelosti ovih prava poreskih obveznika.

Dodatno, precizira se da pravo poreskih obveznika na refakciju i refundaciju prestaje zastarelošću, o čemu Poreska uprava ne može doneti odluku po službenoj dužnosti, imajući u vidu prirodu tih prava i način njihovog ostvarivanja.

Naime, ovakav predlog uvažava činjenicu da proglašavanje prestanaka prava po ovom osnovu usled zastarelosti poreski organ može izvršiti samo u slučaju podnošenja zahteva poreskog obveznika za refakciju ili refundaciju.

Članom 22. ovog zakona kojim se menja član 114e ZPPPA propisuje da se odredbe o zastarelosti prava na utvrđivanje, naplatu i povraćaj, kao i namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja ne odnose na doprinose za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje i doprinose za zdravstveno osiguranje. Time se sva pravila iz odredaba o zastarelosti primenjuju na doprinose za osiguranje za slučaj nezaposlenosti.

Ovo iz razloga što propisi o pravima za slučaj nezaposlenosti uopšte ne uslovlјavaju ostvarivanje ovih prava plaćenim doprinosima za slučaj nezaposlenosti. Drugim rečima, lice koje je izgubilo status zaposlenog pod uslovima propisanim zakonom ostvariće prava iz ovog osiguranja nezavisno od toga da li je obveznik plaćanja doprinosa za slučaj nezaposlenosti platio ove doprinose ili nije.

Članom 23. ovog zakona se u članu 115. ZPPPA, termin “otpis” zamenjuje terminom “otpust”, jer on tačno odgovara odluci Vlade kojom se uređuje ovaj član ZPPPA, za razliku od termina “otpis” koji označava računovodstvenu tehniku koja se može primeniti i u drugim slučajevima propisanim zakonom.

Članom 24. ovog zakona se uvode tri nova člana u ZPPPA - čl. 115b, 115v i 115g.

Uvođenjem novog člana 115b ZPPPA propisuje se da se proglašavanje nenaplativosti poreske obaveze sprovodi rešenjem o prestanku poreske obaveze u slučaju brisanja poreskog obveznika iz propisanog registra (registracija prestanka subjekta), odnosno upisa obveznika u matičnu knjigu umrlih (smrt fizičkog lica), nepostojanja lica odgovornog za ispunjenje neplaćene poreske obaveze prestalog poreskog obveznika i faktičkog neobezbeđenja naplate dugovanog poreza prestalog poreskog obveznika zalogom ili hipotekom.

Naime, propisuje se pravni osnov kojim se Poreskoj upravi daju ovlašćenja da u slučaju kada je naplata dugovanog poreza prestalog poreskog obveznika obezbeđena založnim pravom svoje potraživanje naplati aktiviranjem sredstva obezbeđenja nakon brisanja iz registra u skladu sa drugim propisom, odnosno smrti poreskog obveznika - fizičkog lica.

Uvođenjem novog člana 115v ZPPPA normirane su odredbe o otpisu poreza i sporednih poreskih davanja, tako da se porez i sporedna poreska davanja otpisuju na osnovu rešenja Poreske uprave o prestanku poreske obaveze zastarelošću i trajnom nenaplativošću, kao i po osnovu odluke Vlade o otpustu duga. Dodatno, precizirano je da se preplata poreskog obveznika otpisuje iz poreskog računovodstva, u slučaju utvrđivanja poreskim rešenjem činjenica o relativnoj, odnosno apsolutnoj zastarelosti prava obveznika na povraćaj, poreski kredit, refakciju i refundaciju, kao i namirenje dospelih obaveza putem preknjižavanja.

Takođe, precizira se da pravo na preplatu prestalog poreskog obveznika pripada njegovom pravnom sledbeniku, odnosno licu odgovornom za ispunjenje obaveze brisanog poreskog obveznika, srazmerno poreskoj obavezi koju preuzima, odnosno stepenu odgovornosti koja mu je zakonom ili drugim aktom utvrđena. Na taj način otklanja se dilema po pitanju tretmana preplate u slučaju brisanja poreskih obveznika za koje postoje sukcesori (shodno pravilima o univerzalnoj sukcesiji).

Uvođenjem novog člana 115g ZPPPA precizno se propisuje šta se smatra sumnjivim i spornim potraživanjima. To su neplaćene poreske obaveze:

− stečajnog dužnika - od momenta otvaranja stečajnog postupka do njegovog okončanja ili obustave;

− prinudno likvidiranog privrednog društva - od dana brisanja iz nadležnog registra do dana utvrđivanja obaveze drugog lica za njihovo izmirivanje ili donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti;

− preminulog lica - od dana saznanja o smrti lica do dana utvrđivanja obaveze naslednika za njihovo ispunjenje ili donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti;

− poslovno nesposobnog fizičkog lica u visini iznad vrednosti njegove imovine - od dana saznanja o poslovnoj nesposobnosti do dana donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti;

− odsutnog fizičkog lica u visini iznad vrednosti njegove imovine - od dana saznanja o odsutnosti do dana prestanka razloga za postavlјanje zastupnika, odnosno do dana donošenja rešenja o nenaplativosti ili apsolutnoj zastarelosti.

Usled uvođenja novih pravila za otpis prestalih poreskih obaveza po različitim osnovima, izuzev naplate poreza, postojanje vanbilansne evidencije postaje bespredmetno pa se članom 30. Zakona predlaže brisanje člana 163a ZPPPA koji uređuje vanbilansno poresko računovodstvo počev od 1. januara 2026. godine.

U članu 39. ovog zakona propisuje se da se prestala evidencija po članu 30. Zakona zaklјučuje sa 31. decembrom 2025. godine, a da se neplaćene poreske obaveze po podnetoj prijavi potraživanja u stečajnom postupku prenose po službenoj dužnosti u poresko računovodstvo kao sumnjiva i sporna potraživanja.

Dodatno, propisuje se obaveza sačinjavanja izveštaja o neplaćenim obavezama i preplatama iz vanbilanse evidencije u elektronskom obliku, sadržina izveštaja i rokovi za pripremu tog izveštaja.

U članu 8, članu 9. st. 1-3, članu 35. stav 1, članu 40. st. 1. i 2. ovog zakona - uvodi se osam novih članova ZPPPA kojima se propisuje pravni osnov za uspostavlјanje evidencije fizičkih lica za poreske svrhe u skladu sa zakonom koji uređuje zaštitu podataka o ličnosti, obezbeđuje pravni osnov za zaklјučivanje tehničkih protokola sa partnerskim institucijama, odnosno zakonsko ovlašćenje da procedure čuvanja, zaštite i sigurnosti podataka iz predmetne evidencije, bliže uredi ministar.

Kako se obrada podataka o ličnosti koju vrši Poreska uprava u okviru delokruga nadležnosti može ustanoviti samo zakonom, to se ZPPPA propisuje sadržina evidencije čije se vođenje predviđa, a koja sadrži i podatke o ličnosti, kao i svrha obrade, način korišćenja i rokovi čuvanja podataka.

Cilј uspostavlјanja evidencije fizičkih lica je obezbeđivanje skupa podataka o fizičkim licima neophodnih Poreskoj upravi za zakonito, pouzdano, ekonomično i efikasno sprovođenje postupaka provere ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava i proveru poštovanja poreskih propisa, radi delotvornog obezbeđivanja izvora finansiranja nadležnosti Republike Srbije u skladu sa Ustavom Republike Srbije, kao opšteg javnog interesa. Svrha obrade ovih podataka je utvrđivanje činjenica od značaja za ostvarivanje prava i ustanovlјavanje obaveza iz poreskopravnog odnosa, na način propisan zakonima koji uređuju oblast oporezivanja. U članu 40. ovog zakona, odnosno u prelaznim i završnim odredbama Zakona, propisuje se da će se tehnički protokoli sa partnerskim institucijama zaklјučiti u roku od dvanaest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona, kao i da će se navedeni akt iz člana 8. Zakona doneti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu ovog zakona.

Takođe, pravnotehnički se usklađuju odredbe čl. 29. i 181. ZPPPA o obavezama organa i organizacija nadležnih za upis u registar za dostavlјanje podataka Poreskoj upravi sa odredbama kojima se uspostavlјa uvođenje evidencije fizičkih lica za poreske svrhe, i dužnosti izvornih organa da saglasno zaklјučenim protokolima razmenjuju podatke sa Poreskom upravom.

S tim u vezi, prestaje obaveza organa koji vodi evidencije o mestu prebivališta, odnosno boravišta fizičkih lica, kao i organa koji vodi evidencije o rođenju ili smrti fizičkih lica, da dostavlјaju podatke Poreskoj upravi. Posledično, ukida se i pravni osnov za zaklјučivanje sporazuma između nadležnih ministarstava o postupku dostavlјanja podataka.

U članu 9. st. 6-9, članu 33. st. 5. i 6 i članu 35. st. 3. i 4. ovog zakona - ukida se mera zabrane vršenja brisanja pravnog lica ili preduzetnika iz propisanog registra, registrovanje statusnih promena i vršenje promene podataka koji se odnose na osnivača, odnosno člana, naziv, sedište, ulog i oblik organizovanja, prekid ili druge promene podataka u vezi obavlјanja delatnosti preduzetnika, u periodu od dobijanja obaveštenja Poreske uprave da će se kod pravnog lica ili preduzetnika vršiti radnje Poreske policije u cilјu otkrivanja poreskih krivičnih dela, do dobijanja obaveštenja da su okončane radnje Poreske policije.

Naime, u primeni ove norme, uočeno je da navedene mere dugo traju i da su razlozi za to različiti i objektivni. Najčešći razlog su nalozi javnih tužilaštava kojima se utiče na dužinu trajanja predistražnog postupka, a samim tim i na dužinu trajanja mere. Imajući u vidu dužinu trajanja mera Poreske policije i činjenicu da mera, u periodu primene, nije dala očekivane rezultate, predlaže se ukidanje mere za vreme trajanja radnji Poreske policije. Poreska uprava će internim aktima urediti postupanje svojih organizacionih jedinica, a sve u cilјu sprečavanja rizika od tzv. “potapanja” privrednih subjekata.

U vezi sa navedenim, u čl. 33. i 35. ovog zakona vrši se pravnotehničko usaglašavanje članova 179. stav 1. tačka 2b) i stav 11. kao i 181. stav 1. tačka 2d) ZPPPA sa predloženim izmenama u članu 29. ZPPPA.

U članu 10. ovog zakona - vrši se dopuna člana 34. ZPPPA stavom 5, odnosno propisivanjem obaveznosti poštovanja pravnosnažnih i izvršnih poreskih akata, a sve u cilјu zaštite fiskalnog interesa države. Obrazloženje navedenog predloga je činjenica da u praksi često postoje slučajevi u kojima sud ne priznaje iznos poreza utvrđen od strane Poreske uprave i to u situacijama kada je odluka poreskog organa prošla upravnu, kao i sudsku kontrolu od strane Upravnog suda u upravnom sporu, kojom odlukom Upravnog suda je potvrđena odluka Poreske uprave, već se angažuju veštaci i donosi odluka na osnovu mišlјenja veštaka, a ne na osnovu pravosnažnog i konačnog akta Poreske uprave, koja je jedino nadležna za postupak utvrđivanja, naplate i kontrole javnih prihoda na koje se ovaj zakon primenjuje, prava i obaveze poreskih obveznika, registraciju poreskih obveznika i poreska krivična dela i prekršaje.

U članu 11. st. 3-5. ovog zakona - vrši se preciziranje odredaba član 38. ZPPPA tako što se briše odredba koja omogućava podnošenje poreske prijave neposredno ili putem pošte do dana prelaska na podnošenje poreskih prijva isklјučivo elektronskim putem, imajući u vidu da se navedeni prelazni period završio.

U članu 14. ovog zakona - dopunom člana 64. ZPPPA uvodi se novi stav koji precizira da se naplatom poreza smatra svako plaćanje, odnosno namirenje poreza u skladu sa članom 67. ovog zakona, kao i naplata poreza sprovedena na svim predmetima prinudne naplate u postupku prinudne naplate. Naime, pod prestankom poreske obaveze naplatom podrazumeva se svaka vrsta plaćanja, kao i namirenja (novčana i nenovčana) koja su izjednačena sa plaćanjem u postupku redovne i prinudne naplate poreza.

U članu 16. i članu 40. stav 3. ovog zakona - vrši se dopuna člana 67. ZPPPA uvođenjem pravnog osnova za plaćanje poreza u stranoj valuti od strane nerezidenata, na devizni račun za uplatu poreza.

Dodatno, daje se ovlašćenje ministru finansija da predmetnu materiju uredi podzakonskim aktom.

U prelaznim i završnim odredbama ovog zakona, propisuje se da će se navedeni podzakonski akt doneti u roku od šest meseci od dana stupanja na snagu Zakona.

U članu 17. stav 1. ovog zakona - vrši se izmena odredaba člana 73. stav 1. ZPPPA, na način da se ukida diskreciono pravo Poreske uprave da odlučuje o odlaganju plaćanja dugovanog poreza, odnosno da vrši procenu da li odlaganje treba odobriti ili ne u konkretnim okolnostima slučaja.

Naime, prema predloženom rešenju Poreska uprava je dužna da odobri odlaganje plaćanja dugovanog poreza svakom obvezniku koji ispunjava zakonom propisane uslove za isto, osim u slučajevima odlaganja godišnjeg poreza na dohodak građana, sa primenom od 1. januara 2026. godine.

U članu 27. ovog zakona - u članu 159. ZPPPA vrši se usaglašavanje naziva posebne organizacije nadležne za uspostavlјanje i vođenje Jedinstvenog informacionog sistema lokalnih poreskih administracija i obezbeđivanje tehničkih uslova za njihovu primenu, imajući u vidu da je Služba Vlade nadležna za projektovanje, usklađivanje, razvoj i funkcionisanje sistema elektronske uprave, koja je obrazovana Uredbom o Kancelariji za informacione tehnologije i elektronsku upravu (“Službeni glasnik RS”, br. 73/17 i 8/19) nastavila svoj rad kao posebna organizacija, a saglasno odredbama člana 38a Zakona o ministarstvima (“Službeni glasnik RS”, br. 128/20, 116/22 i 92/23 - dr. zakon).

Takođe, predložena izmena stava 4. istog člana obezbeđuje da se podaci iz izvornih registara pribavlјaju na jedinstven način i u ime svih jedinica lokalne samouprave, a za potrebe Jedinstvenog informacionog sistema lokalnih poreskih administracija.

U članu 28. ovog zakona - dopunjuje se član 160. ZPPPA tako što se vrši proširivanje nadležnosti Poreske uprave na taj način što se dodaju i poslovi vršenja analize poreskih rizika i procene poreskog jaza.

Dodatno, predlaže se i izmena člana 160. tačka 8) tako da glasi da je Poreska uprava nadležna za primenu međunarodnih poreskih ugovora, čime se nadležnost, pored bilateralnih, obuhvata i multilateralne međunarodne poreske ugovore.

U čl. 31, 32, 34, 36. i 37. ovog zakona - vrše se izmene i dopune odredaba o poreskim prekršajima i pravnotehnička redakcija u povezanim članovima, tako što se uvode novi prekršaji i izmene u visini novčane kazne za pojedine prekršaje, kao i usaglašavanje relevantnih odredbi ZPPPA u vezi sa tim.

- u članu 177. ZPPPA uvodi se novi prekršaj za poreskog obveznika koji kumulativno izvrši prekršajne radnje nepodnošenja poreske prijave i neobračunavanja poreza. Naime, u slučaju kada poreski obveznik koji nije podneo prijavu, nije obračunao porez i nije ni platio porez, a protiv istog je podnet zahtev za pokretanje prekršajnog postupka zbog prekršaja iz člana 177. stav 1. ZPPPA, ali se utvrdi da mu je račun bio u blokadi u vreme izvršenja prekršaja, ne postoji prekršajna odgovornost okrivlјenog kome se na teret stavlјa ovaj prekršaj. Ovo stoga što postoji pravna i faktička nemogućnost plaćanja poreza (blokiran račun), te nije ispunjen treći kumulativni element - a to je neplaćanje poreza, što je okolnost koja isklјučuje prekršajnu odgovornost. Dodatno, u toj situaciji u radnjama okrivlјenih čiji je račun bio u blokadi u vreme kada nije podneta prijava i nije obračunat porez, ne stiču se obeležja ni drugih prekršaja, jer ZPPPA nije propisao prekršaj za slučaj nepodnošenja poreske prijave i neobračunavanja poreza.

Takođe, predlaže se za prekršaje neblagovremenog plaćanja poreza u članu 177. st. 8. i 10. ZPPPA propisivanje skale novčanih kazni u fiksnom iznosu čija će visina zavisiti od visine neplaćenog poreza.

Propisivanjem fiksnih novčanih kazni čija visina zavisi od iznosa neblagovremeno plaćenog poreza obezbeđuje svrsishodnije procesuiranje poreskih prekršaja i pravednije kažnjavanje okrivlјenih, pri čemu primena prekršajnih naloga doprinosi smanjenju opterećenja prekršajnih sudova.

Izmenama člana 178. ZPPPA predlaže se propisivanje novčane kazne u rasponu, u odnosu na postojeće rešenje prema kome je novčana kazna za ove prekršaje propisana u fiksnom procentu.

Predloženi raspon od 30% do 40% razlike iznosa poreza u slučaju ovog prekršaja, blaži je od raspona propisanog članom 177. stav 1. ZPPPA, budući da se radi o sankcionisanom ponašanju poreskog obveznika koje predstavlјa manju povredu poštovanja propisa u odnosu na prekršaj iz člana 177. stav 1. ZPPPA.

Članom 34, kojim se menja i dopunjuje član 180. ZPPPA, predlaže se propisivanje novčanih kazni u fiksnom iznosu fizičkim licima za prekršaje neblagovremenog plaćanja poreza i neblagovremeno podnošenja poreskih prijava,, imajući u vidu da su članom 177. ZPPPA za pravna lica i preduzetnike propisane novčane kazne u fiksnom iznosu za iste prekršaje, te je analogno primenjen način sankcionisanja za fizička lica.

Propisivanjem skale fiksnih novčanih kazni za prekršaje neblagovremeno plaćenog poreza, novčana kazna se izriče u zavisnosti od visine neplaćenog poreza i na taj način se postiže svrha kažnjavanja da prekršaji koji predstavlјaju veću društvenu opasnost (veći iznosi neplaćenog poreza) budu sankcionisani većim iznosima novčanih kazni.

Dodatno, predlaže se i usklađivanje zakonskog maksimuma novčane kazne u fiksnom iznosu sa zakonskim maksimumom predviđenim Zakonom o prekršajima. Naime, Zakonom o prekršajima (“Službeni glasnik RS”, br. 65/13, 13/16, 98/16 - US, 91/19, 91/19 - dr. zakon i 112/22 - US) povećan je zakonski maksimum novčane kazne u fiksnom iznosu koji se tako može propisati za pravno lice u iznosu od 10.000 do 300.000 dinara, za preduzetnika u iznosu od 5.000 do 150.000 dinara, a za fizičko lice i odgovorno lice od 5.000 do 150.000 dinara, te se predlažu i povećanja u delu zakonskog maksimuma novčane kazne u fiksnom iznosu za poreske prekršaje.

Takođe, izvršeno je objedinjavanje pojedinih poreskih prekršaja pravnih lica i preduzetnika, i posledično brisane prekršajne odredbe kojima su propisani konkretni prekršaji koji se odnose samo na preduzetnike.

Izmenama u čl. 36. i 37. ovog zakona izvršena je pravnotehnička redakcija čl. 182a i 182b ZPPPA u skladu sa gore predloženim izmenama i dopunama.

U članu 38. ovog zakona - propisuje se pravni osnov za otpis dugovanog poreza, sporednih poreskih davanja i preplate poreskih obveznika koji su brisani iz propisanog registra, kao i uslovi za grupni otpis, otpis zastarelih potraživanja i preplate, kojim je obuhvaćen i otpis dugovanog poreza, sporednih poreskih davanja i preplata poreskih obveznika - fizičkih lica, kojima je po službenoj dužnosti dodelјen PIB na osnovu podataka iz evidencija organizacionih jedinica Republičke uprave javnih prihoda.

Poreski obveznici - fizička lica kojima je po službenoj dužnosti dodelјen PIB na osnovu podataka iz evidencija organizacionih jedinica Republičke uprave javnih prihoda (u dalјem tekstu: RUJP), na koje se odnose odredbe člana 38. stava 5. ovog zakona, su poreski obveznici koji se po uvođenju obaveze registracije osnivanja preduzetnika u Agenciji za privredne registre (u dalјem tekstu: APR) koja je otpočela 1. marta 2005. godine, nisu javili Poreskoj upravi da povežu svoju preduzetničku radnju registrovanu po ranijim propisima u RUJP i preduzetničku radnju registrovanu u APR.

Ranijim propisima o registraciji nisu bila utvrđena pravila dodele jedinstvenog identifikatora preduzetniku kao poreskom obvezniku, tako da se iz šifre koju je dodelјivala RUJP ne može nedvosmisleno zaklјučiti o kojem licu je tačno reč. Sve obaveze na koje se primenjuju opšta pravila zastarevanja su zastarele 2016. godine. Imajući u vidu, međutim, da su na njihovim poreskim računima evidentirane i obaveze (plaćene i zadužene) za penzijski doprinos a uplaćeni doprinosi se računaju u staž osiguranja za potrebe ostvarivanja prava na penziju, Poreska uprava je ovim licima dodelila PIB po službenoj dužnosti, kako bi mogla, ako se jave, da im izda uverenje o plaćenom doprinosu, kao i obavezama koje imaju da bi ih uplatili i ostvarili pravo na penziju. imajući u vidu navedeno, ne postoji valјan razlog da Poreska uprava vodi evidenciju o licima koje ne može jednoznačno da identifikuje.

Propisano je da će se otpis dugovanog poreza, sporednih poreskih davanja i preplata prestalih poreskih obveznika sprovesti na osnovu zaklјučka Vlade donetog uz saglasnost Koordinacionog tela na zapisnik radne grupe koju će imenovati direktor Poreske uprave, a otpis kod aktivnih poreskih obveznika će se sprovesti u poreskom računovodstvu na osnovu rešenja Poreske uprave.

Utvrđuje se obaveza Poreske uprave da na posebnim PIB dodelјenim za sprovođenje odluka Vlade u postupku privatizacije sprovede odgovarajuća knjiženja i nakon toga ove posebne PIB isklјuči iz jedinstvenog registra poreskih obveznika.

Naime, tokom sprovođenja privatizacije u periodu od 2002. do 2015. godine Poreska uprava je u skladu sa propisima o privatizaciji na osnovu odluka Vlade u okviru pripreme privrednog društva sa društvenim kapitalom za privatizaciju sprovodila oprost ili konverziju poreskog duga u državni kapital. Ove promene u poreskim stanjima subjekata privatizacije sprovođene su na poreskim računima samih subjekata a otpušteni i/ili konvertovani iznosi prenošeni su na posebno određene zbirne račune - PIB za sprovođenje odluka Vlade u postupku privatizacije. Sa izmenom propisa o privatizaciji i prestankom rada Agencije za privatizaciju 1. februara 2016. godine, postupak privatizacije se promenio što je, između ostalog, vodilo prestanku obaveze Poreske uprave da sprovodi postupak prenosa stanja sa PIB subjekta privatizacije na zbirni PIB. Stoga je i predložno da Poreska uprava, u okviru sređivanja svojih evidencija u pripremi na prelazak na novi IKT sistem, sprovede odgovarajuća knjiženja i ove PIB ugasi.

Dodatno, uređuju se rokovi za donošenje odluke direktora o osnivanju radne grupe, davanje saglasnosti Koordinacionog tela na sačinjeni zapisnik i donošenje zaklјučka Vlade o grupnom otpisu.

U članu 41. ovog zakona - uređuju se završne odredbe za primenu ovog zakona.

Predlaže se da ovaj zakon stupi na snagu osmog dana od dana objavlјivanja, a da se primenjuje od 1. januara 2025. godine, izuzev odredaba koje uređuju evidenciju fizičkih lica u poreske svrhe, odredbe o odlaganju plaćanja dugovanog poreza, odredbe o vanbilnsnom poreskom računovodstvu i sumnjivim i spornim potraživanjima, odredbe o plaćanju poreza od strane nerezidenta u stranoj valuti i odredaba o nadležnosti organizacionih jedinica Poreske uprave, koje se primenjuju počev od 1. januara 2026. godine.

Izvor: Vebsajt Vlade, 08.11.2024.